Πολλά τα θετικά που έχει να επιδείξει ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο
Το πιο ουσιαστικό θετικό που έχει να υποδείξει ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου τα τελευταία χρόνια αφορά στο δίπτυχο της επιτυχούς διαχείρισης του μεγάλου όγκου Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και της δημιουργίας νέων κεφαλαιακών αποθεμάτων, σημαντικά υψηλότερων σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, κατά τον γενικό διευθυντή του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, κ. Μιχάλη Καμμά. Στη συνέντευξή του ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου στην «Κ» σχολιάζει πως, και στα δύο επίπεδα η πρόοδος καταγράφεται μετά τη μεγάλη κρίση του 2012-2013, μετά από την οποία οι τράπεζες άλλαξαν σχεδόν πλήρως τη δομή, τη λειτουργία, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους και εισήλθαν σε μια νέα εποχή με σαφώς καλύτερες βάσεις.
Ο κ. Καμμάς μεταξύ άλλων αξιολογεί τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες της Κύπρου το 2025, μιλά για την προσπάθεια που έχει γίνει για να καθαρίσει η φήμη της Κύπρου σε παγκόσμια κλίμακα, σχολιάζει την κριτική που δέχονται οι τράπεζες από την πολιτική σκηνή της Κύπρου και αποκαλύπτει πως, εντός του 2025 ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου θα φιλοξενήσει στην Κύπρο συνεδρίαση της Επιτροπής Κοινωνικού Διαλόγου στον Τραπεζικό τομέα, της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας.
Αρχικά πείτε μας ποιες αξιολογείτε ως τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες της Κύπρου το 2025, υπό το φως το δεδομένων όπως καταγράφονται για τον τομέα, που μπορούν να αξιολογηθούν ως ευνοϊκά;
Καταρχάς θα πρέπει να αναφερθούμε στον πυρήνα των τραπεζικών εργασιών που αφορά –βεβαίως– τη διαχείριση κινδύνων και κυρίως τον πιστωτικό. Υπό αυτό το πρίσμα είναι διαχρονικά σημαντική η πρόκληση της χορήγησης νέων δανείων όπως και η μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων που παραμένουν εντός τραπεζικού συστήματος.
Θα πρέπει πάντως να αναφερθεί ότι παρά τις διαδοχικές κρίσεις των τελευταίων πέντε ετών δεν δημιουργούνται νέα κόκκινα δάνεια. Αντίθετα, αποδεικνύεται ιδιαίτερα ποιοτική η εργασία που γίνεται σε επίπεδο χορήγησης δανείων από πλευράς τραπεζών και βεβαίως η υπεύθυνη στάση που τηρούν οι δανειολήπτες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά και πολίτες.
Την ίδια ώρα σημαντικές είναι οι προκλήσεις της κυβερνοασφάλειας και της ψηφιακής μετάβασης, που αποτελούν κύριες πηγές κινδύνων για τις τράπεζες του σήμερα, τόσο στην Κύπρο όσο και διεθνώς. Παράλληλα, οι τράπεζες πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν στην τεχνολογία για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και το blockchain, απαιτεί μεγάλες επενδύσεις και προσαρμογή.
Σε ένα περιβάλλον με αυξανόμενες τις απειλές για το περιβάλλον ολόκληρου του πλανήτη, αλλά και των μέτρων που λαμβάνονται προς ανατροπή της εν λόγω εικόνας, οι τράπεζες προχωρούν στις δικές τους ενέργειες κυρίως μέσω του ESG. Την ίδια στιγμή ο τραπεζικός τομέας ωθεί ολόκληρη την οικονομία προς την κατεύθυνση υιοθέτησης των παραμέτρων του ESG.
Έγινε μεγάλη συζήτηση κατά το 2024 σε σχέση με το ενδεχόμενο φορολόγησης των τραπεζών με έκτακτη φορολογία για τα δύο τελευταία έτη, με τα πλείστα πολιτικά κόμματα να ασκούν κριτική στον τομέα. Μπορεί να ανατραπεί αυτό το κλίμα;
Όντως έγινε μεγάλη συζήτηση για τις τράπεζες και μάλιστα φτάσαμε προ του φάσματος επιβολής έκτακτης, επιπλέον φορολογίας για τον κλάδο, κάτι που πιστεύουμε ότι θα ήταν άδικο για μια σειρά από λόγους. Την ίδια ώρα ακούσαμε ιδιαίτερα σκληρή κριτική και πρέπει να σας πω ότι για πολλά θέματα ήταν και απόλυτη και εν μέρει άστοχη για πράγματα που δεν ισχύουν για τις τράπεζες, όπως για παράδειγμα ότι αυξάνουν ή μειώνουν τα επιτόκια όποτε θέλουν ή θα μπορούσαν να αγνοήσουν τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής κ.α.
Ωστόσο, η κριτική για το επίπεδο εξυπηρέτησης, τους τρόπους και τα εργαλεία επικοινωνίας με τους πελάτες, τον χρόνο υλοποίησης των βασικών τραπεζικών εργασιών και ευρύτερα της πρόσβασης του κοινού στις υπηρεσίες του τομέα είναι πεδία κριτικής τα οποία και ακούμε και στοχεύουμε να επιλύουμε κάθε χρόνο και περισσότερο. Είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με κοινωνικούς, οικονομικούς και επαγγελματικούς φορείς με στόχο –ακριβώς– τον περιορισμό αν όχι την εξάλειψη των ζητημάτων πρόσβασης, εξυπηρέτησης και επικοινωνίας. Πιστεύουμε ότι και με τα κόμματα έχουμε διανύσει απόσταση σε σχέση με τη μεταξύ μας επικοινωνία και συνεργασία προς όφελος των πολιτών, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Κριτική στις τράπεζες
Πόσο σας προβληματίζει το γεγονός ότι σχεδόν κάθε χρόνο και για διαφορετικά θέματα τα πολιτικά κόμματα, είτε όλα είτε τα περισσότερα, ασκούν κριτική στον τραπεζικό τομέα;
Κοιτάξτε, ως μέλη της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, παρατηρούμε τα ίδια θέματα, παρόμοια κριτική και αντίστοιχες πολιτικές και ευρύτερα δημόσιες συζητήσεις να πραγματοποιούνται σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Το λέω αυτό για να τονίσω ότι οι τράπεζες λόγω του κεντρικού ρόλου που διαδραματίζουν στις οικονομίες αλλά και της φύσης των εργασιών τους, συχνά αποτελούν πεδίο συζητήσεων και κριτικής. Ωστόσο, αυτό που μας προβληματίζει είναι στις περιπτώσεις κατά τις οποίες κυκλοφορούν εν είδη δυνητικών νομοθετημάτων και διαβρώνουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας, ναρκοθετούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ή αφαιρούν από την αξιοπιστία και συνεπώς τις προοπτικές της οικονομίας μας.
Λόγω των προαναφερθέντων στοχεύουμε σε πολύ πιο τακτική και ουσιαστική επικοινωνία πρώτα και κύρια με την κοινωνία και κατ’ επέκταση με τον πολιτικό κόσμο. Έχουμε τη βούληση, τα αποτελέσματα και τα επιχειρήματα να πείσουμε για σειρά θεμάτων και πιστεύουμε ότι με ψυχραιμία και με θετική προσέγγιση για επίλυση προβλημάτων μπορούμε να απευθυνθούμε σε ευήκοα ώτα.
Αυτοκριτική γίνεται από μέρους σας; Δεν σας προβληματίζει ότι κατά καιρούς πολιτικοί και πολιτειακοί αξιωματούχοι αλλά και κοινωνικοί εταίροι ασκούν κριτική στις τράπεζες;
Βεβαίως και κάνουμε αυτοκριτική και ως οργανισμός και ως τομέας. Μέσω αυτοκριτικής και αυτοαξιολόγησης είναι που προχωρούμε προς το μέλλον, επιλύοντας προβλήματα και αποκτώντας γνώση και εμπειρία για αποφυγή μελλοντικών, δυνητικών κινδύνων. Αν πρέπει μάλιστα να κάνουμε και μια παραδοχή μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της συζήτησής μας, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σε κάποιες περιστάσεις χρειάζεται πιο άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως για παράδειγμα η επικοινωνία, η ενημέρωση και η παροχή βασικών υπηρεσιών προς άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Τα ΜΕΔ και τα κεφάλαια
Πείτε μας, ποια θεωρείτε ότι είναι τα θετικά που έχει να επιδείξει ο τομέας σας τα τελευταία χρόνια;
Το πιο ουσιαστικό αφορά στο δίπτυχο της επιτυχούς διαχείρισης του μεγάλου όγκου Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και της δημιουργίας νέων κεφαλαιακών αποθεμάτων, σημαντικά υψηλότερων σε σχέση με μερικά χρόνια προηγουμένως. Και στα δύο επίπεδα η πρόοδος καταγράφεται μετά τη μεγάλη κρίση του 2012-2013, μετά από την οποία οι τράπεζες άλλαξαν σχεδόν πλήρως τη δομή, τη λειτουργία, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους και εισήλθαν σε μια νέα εποχή με σαφώς καλύτερες βάσεις.
Ταυτόχρονα, ο τομέας επέδειξε μεγάλη ευελιξία και προσαρμοστικότητα έναντι σοβαρών προκλήσεων ή κρίσεων, όπως η πανδημία και η διαχείριση των κυρώσεων λόγω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Εξάλλου, ο τραπεζικός τομέας συνέχισε να χρηματοδοτεί την ανάπτυξη του τόπου ως ο μοναδικός αιμοδότης ρευστότητας επιχειρήσεων και νοικοκυριών και μάλιστα με πολύ υψηλότερα επίπεδα ελέγχου και απαιτήσεων σε σχέση με το παρελθόν. Θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ και στη δημιουργία της Artemis Credit Bureau, του εγχώριου γραφείου πίστεως που δεν υπήρχε στο παρελθόν και ο ρόλος του στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου είναι κεφαλαιώδους σημασίας.
Καταληκτικά, επί του εν λόγω θέματος θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πολλά είναι τα παραδείγματα άψογης συνεργασίας με την Πολιτεία για σειρά θεμάτων, από την εφαρμογή σχεδίων όπως το Εστία και το Ενοίκιο Έναντι Δόσης, μέχρι το θέμα του πλαισίου των εκποιήσεων και των εγκλωβισμένων αγοραστών ακινήτων. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που αξιολογούμε και ως εποικοδομητική τη στάση του τομέα έναντι σημαντικών θεμάτων που αφορούν την οικονομία και την κοινωνία και τον κυριότερο λόγο που θεωρούμε ως άδικη και άστοχη την κριτική που ασκείται προς τις τράπεζες.
Η φήμη της Κύπρου
Έχουμε κατά καιρούς δει ενέργειες στο εξωτερικό για βελτίωση του ονόματος του εγχώριου τραπεζικού τομέα, υπάρχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα από αυτή την εκστρατεία;
Εδώ και χρόνια και πιο συγκεκριμένα από το 2017 υλοποιούμε μια ετήσια εκστρατεία ενημέρωσης θεσμών, πολιτικών, επενδυτών και ΜΜΕ για τα βήματα που έχουν κάνει οι τράπεζές μας στο πεδίο της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, κανονιστικής συμμόρφωσης και εφαρμογής κυρώσεων. Η εν λόγω εκστρατεία στοχεύει κυρίως στα μεγάλα κέντρα λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης απόψεων και τάσεων για την παγκόσμια οικονομία σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Οι ετήσιες αποστολές μας περιλαμβάνουν συναντήσεις κυρίως στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον, ενώ αντίστοιχες αποστολές οργανώσαμε στο Λονδίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες.
Θα πρέπει να τονίσω πως όταν πριν οκτώ χρόνια αρχίζαμε αυτή την εκστρατεία μία και μόνο αμερικανική τράπεζα συνεργαζόταν με τον κυπριακό, τραπεζικό τομέα για δολάριο ως ανταποκρίτρια τράπεζα (correspondent bank) και τα αρνητικά ή και δηκτικά δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο ήταν πολύ συχνά.
Πλέον, πρέπει να σας πω –με ιδιαίτερη ικανοποίηση– ότι συνεργαζόμαστε με πέντε ανταποκρίτριες τράπεζες, τα αρνητικά δημοσιεύματα έχουν περιοριστεί σημαντικά και ο εγχώριος τραπεζικός τομέας αξιολογείται κάθε χρόνο με υψηλότερες βαθμολογίες από ανεξάρτητους οργανισμούς, αρχές ή φορείς όπως η Moneyval ή το Basel Index.
Μέσω της εν λόγω προσπάθειας κερδίσαμε πολλά τόσο ως τομέας, όσο και ως χώρα και μπορώ με βεβαιότητα να σας πω ότι μπορούμε να συνδράμουμε με γνώση, εμπειρία και απτά αποτελέσματα τις αντίστοιχες προσπάθειες της Πολιτείας για βελτίωση του ονόματος της χώρας μας διεθνώς. Θα πρέπει περαιτέρω, να πω ότι αφενός χαιρετίζουμε και αφετέρου προσδοκούμε ότι οι ενέργειες της κυβέρνησης θα έχουν θετικά αποτελέσματα στη φήμη της χώρας μας ως αξιόπιστου επενδυτικού, οικονομικού και εμπορικού εταίρου ανεπτυγμένων οικονομιών και επιχειρήσεων του πλανήτη.
Η μεγάλη πρόκληση για το 2025
Υπάρχει κάτι που τοποθετείτε ψηλά στην ατζέντα σας για το 2025;
Διαχρονικά πιο ψηλά στην ατζέντα μας βρίσκεται ο πυρήνας των εργασιών μας και η τεχνοκρατική δουλειά του οργανισμού μας προς διαχείριση των προκλήσεων που και φέτος έχουμε να αντιμετωπίσουμε. Εντούτοις, θα πρέπει να σας πω ότι εντός του 2025 ο Σύνδεσμος Τραπεζών Κύπρου θα φιλοξενήσει στην Κύπρο συνεδρίαση της Επιτροπής Κοινωνικού Διαλόγου στον Τραπεζικό τομέα, της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η Κύπρος κατέχει τη θέση αντιπροέδρου στη συγκεκριμένη Επιτροπή και επεδίωξε να φιλοξενήσει μια τέτοιου επιπέδου συνεδρίαση στη χώρα μας και για ανάδειξη της Κύπρου ως τουριστικού αλλά και επενδυτικού προορισμού προς δεκάδες επαγγελματίες από όλη την Ευρώπη. Σημειώνεται ότι, η συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο Φθινόπωρο στη Λεμεσό και αξιολογούμε τη συγκυρία ως ένα πρώτο βήμα και ενόψει της ανάληψης της Κυπριακής Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το πρώτο εξάμηνο 2026.